Birçok yıl aradan sonra, enflasyon muhasebesi konusu yeniden gündemde! Reuters’ın Hazine’ye dayandırdığı bilgilere göre, bu muhasebe uygulaması yıl sonunda bilançolarda yer alacak.
Uygulamanın Geçerlilik Süresi
Yeniden gündeme gelen enflasyon muhasebesi uygulamasının yaklaşık 3 yıl boyunca kullanılması planlanıyor. Ancak dikkat çeken bir ayrıntı var: 2023 yılı vergi matrahına herhangi bir etkisi olmayacak.
Enflasyon Düzeltmesinin Amaçları
Bu düzenlemenin temel amacı, şirketlerin mali tablolarında meydana gelen bozulmayı düzeltmek. Bu sayede şirketlerin finansal verileri daha gerçekçi ve sağlıklı bir şekilde yansıtılacak.
Vergi Matrahına Etkisi
Yeni uygulama, şirketlerin vergi matrahını hem olumlu hem de olumsuz yönde etkileyebilir. Yani, şirketlerin vergi matrahını artırma ya da azaltma potansiyeli taşır.
Enflasyon Muhasebesi Nedir?
Enflasyon, para biriminin satın alma gücünde dalgalanmalara yol açabilir. Yüksek enflasyon dönemlerinde, bazı kalemler finansal tablolarda gerçek değerlerini yansıtamaz hale gelir. Özellikle duran varlıklar veya stoklar, alındıkları maliyetle kaydedilir ve bu değerle kalır. Ancak zaman içinde enflasyon, bu varlıkların piyasa değerini artırır. Enflasyon muhasebesi, bu varlıkları doğru değere getirir ve böylece bir şirketin gerçek finansal durumunu daha net bir şekilde gösterir.
Yasal Çerçeve: Ne Zaman Uygulanır?
Vergi Usul Kanunu, enflasyon muhasebesinin uygulanacağı koşulları belirler. Özellikle, ÜFE artışı son üç yılda %100 ve içinde bulunulan yıl için %10 üzerinde artarsa enflasyon muhasebesi uygulanması gerekmektedir. Türkiye’de, Aralık 2021 itibarıyla bu koşullar karşılanmıştır. Ancak enflasyon muhasebesi uygulaması, 31 Aralık 2023 tarihli mali tablolardan itibaren otomatik olarak başlayacaktır.
Güncel Verilere Dayalı Durum Analizi
Ağustos 2023’teki değerlendirmeye göre, son üç yılda ÜFE artışı %430 ve yıllık ÜFE artışı %49.41 olarak kaydedilmiştir. Bu verilere dayanarak, 2024’te de enflasyon muhasebesinin uygulanması gerekebilir. ÜFE artışı tek haneli rakamlara düşene kadar bu uygulama devam edecektir.
Fonksiyonel Para Birimi Dikkat Edilmesi Gereken Bir Nokta
Bir başka önemli nokta, işletmelerin fonksiyonel para birimidir. İşletmenin muhasebe kayıtları Türk Lirası dışında, örneğin dolar veya euro gibi başka bir para birimi kullanıyorsa, enflasyon muhasebesi uygulanmaz.
Enflasyon Muhasebesinin Şirketlere Etkisi – Pozitif ve Negatif
Enflasyon muhasebesi uygulanacak şirketlerin “Duran Varlıkların Özsermayesine Oranı” baz alındığında, Borsa İstanbul’da işlem gören şirketlerden bazıları pozitif yönde etkilenebilir. Bu şirketler:
- Global Yatırım Ortaklığı (%630)
- Anadolu Grubu Holding (%617)
- Biotrend (%566)
- İzmir Demir Çelik (%562)
- Sabancı Holding (%530)
- Koç Holding (%421)
- Batı Çimento (%407)
- Bosch Fren Sistemleri (%379)
- Vestel (%358)
- Sasa Polyester (%337)
Bu veriler, BIST Yıldız Pazar’da işlem gören şirketlerin 30 Haziran 2023 bilanço verileri temel alınarak hesaplanmıştır.
Stoklarını uzun süre elinde tutan şirketler ise enflasyon muhasebesinden olumsuz etkilenebilir. Bu şirketler şunlardır:
- Hektaş (Stok Devir Hızı: 281.7 gün)
- Otokar (Stok Devir Hızı: 192.3 gün)
- Aselsan (Stok Devir Hızı: 178.8 gün)
- İmaş Makine (Stok Devir Hızı: 169.9 gün)
- Ereğli Demir Çelik (Stok Devir Hızı: 156.8 gün)
- İskenderun Demir Çelik (Stok Devir Hızı: 153.8 gün)
- Tukaş Gıda (Stok Devir Hızı: 139.2 gün)
- Kayseri Şeker (Stok Devir Hızı: 138.5 gün)
- Eczacıbaşı İlaç (Stok Devir Hızı: 130.8 gün)
- Kordsa (Stok Devir Hızı: 129.1 gün)
Stok Devir Hızı Nedir?
Stok devir hızı, bir işletmenin stoklarını ne kadar hızlı sattığını veya tükettiğini ölçen bir göstergedir. Genellikle, bir dönemdeki satışların, bu dönemdeki ortalama stoklarla ne kadar sürede satıldığını gösterir. Stok devir hızı hesaplaması şu formülle yapılır:
Stok Devir Hızı = Ortalama Stok / Satılan Malın Maliyeti
Burada;
- Satılan Malın Maliyeti, belirli bir dönemde satılan malın maliyetini temsil eder.
- Ortalama Stok, bu dönemin başlangıç ve bitiş stoklarının ortalamasıdır.
Stok devir hızının ideal değeri, sektöre, ürün türüne ve iş modeline göre değişebilir. Bu nedenle, bir işletmenin stok devir hızını değerlendirirken sektör ortalamaları ve benzer işletmelerle karşılaştırma yapmak önemlidir.
Sizlerde finansal okuryazarlığınızı geliştirmek için, Türkiye de önde gelen finansal eğitim & danışmanlık şirketimizden borsa eğitimi alabilir, özel sistem ve stratejilerimiz ile kazananlar kulübüne katılabilirsiniz.
Eğitim sonrasında sürekli analiz desteğimiz sizinle! Özel telegram grubumuzda tüm fırsatları sizinle paylaşıyoruz.
