Yeni enerji savaşlarının merkezinde nadir metaller var
Artık küresel enerji dengeleri sadece petrol veya doğalgazla belirlenmiyor. Teknolojinin kalbinde yer alan nadir toprak elementleri, stratejik rekabetin yeni cephesini oluşturuyor.
Reuters ve Bloomberg kaynaklarına göre, Ankara ile Washington, Batı Anadolu’daki dev rezervlerin ortak geliştirilmesi için görüşmelere başladı. Bu olası işbirliği, Türkiye’nin NATO müttefiki ABD ile ilişkilerinde yeni bir sayfa açarken, Çin’in küresel hâkimiyetine karşı da stratejik bir adım olarak görülüyor.
Türkiye Batı eksenine kayıyor
Beylikova’daki dev rezerv, uzun süredir Çin ve Rusya ile sonuçsuz kalan teknoloji transferi görüşmelerinin ardından Batı ittifakıyla yeni bir işbirliğine dönüşebilir.
Kaynaklara göre iki ülke, cevherin rafinasyonu ve işlenmesi için ortak bir model üzerinde çalışıyor. Çin’in teknoloji paylaşımına kapalı tutumu Ankara’yı ABD’ye yönlendiren temel nedenlerden biri oldu.
Türkiye, Beylikova rezervini yalnızca hammadde ihracatı için değil, rafinasyon ve ileri teknoloji üretim merkezi haline getirmeyi hedefliyor. Bunun için uluslararası JORC sertifikası süreci başlatıldı.
Küresel güç haritasını değiştiren elementler
Neodimyum, praseodimyum, seryum ve disprosyum gibi elementler akıllı telefonlardan rüzgar türbinlerine, savaş uçaklarından elektrikli araç motorlarına kadar birçok teknolojide kullanılıyor.
Sorun kaynak yetersizliği değil, işleme kabiliyeti. Bugün Çin, üretimin %60’ını, rafinasyonun ise %90’ını kontrol ediyor. Bu durum, ABD ve müttefikleri için ciddi bir stratejik bağımlılık anlamına geliyor.
Türkiye’nin stratejik pozisyonu güçlenebilir
Eti Maden’in Beylikova’da kurduğu pilot tesis yılda 1.200 ton üretim kapasitesine sahip. Planlanan genişleme ile Türkiye’nin dünya tedarik zincirinde önemli bir oyuncuya dönüşmesi mümkün.
ABD ile yapılması beklenen teknoloji anlaşması, bu üretimin saflaştırma ve manyetik malzeme aşamalarında Amerikan şirketleriyle ortaklığı içerebilir.
Bu işbirliği yalnızca ekonomik değil; NATO’nun savunma tedarik zincirinde Türkiye’ye stratejik konum kazandırabilir.
Dolaylı kazanç elde edebilecek hisseler
Borsa İstanbul’da doğrudan nadir toprak üreticisi olmasa da, bazı şirketler bu gelişmeden dolaylı fayda sağlayabilir:
-
KOZAL / KOZAA: Madencilik kapasitesiyle kamu–özel ortaklıkları için potansiyel aday.
-
CVKMD: Nadir toprak araştırma faaliyetleriyle öne çıkıyor.
-
BRSAN: Rüzgar türbini ekipmanları üretimiyle talep artışından yararlanabilir.
-
ASELS: Savunma sanayiinde bu metallere olan bağımlılığı nedeniyle stratejik önemde.
-
ENJSA / AYDEM / GWIND: Yenilenebilir enerji tarafında mıknatıs talebinden dolaylı kazanç sağlayabilir.
Sonuç: Ekonomiden öte, stratejik bir hamle
Nadir toprak piyasası küçük ama etkisi büyük. Türkiye’nin ABD ile olası anlaşması, ekonomik getirinin ötesinde bir jeopolitik pozisyon değişimi anlamına geliyor.
Doğru yönetilirse, Türkiye hem Avrupa’nın hem ABD’nin güvenilir tedarikçisi haline gelebilir — bu da küresel enerji ve savunma zincirlerinde ülkeye büyük bir stratejik değer kazandırabilir.
