Hiç tekerlekleri dönmeden hareket eden bir bisiklet gördünüz mü? Muhtemelen cevabınız hayır olacaktır. Bisikletin bir yerden bir yere gitmesi için tekerleklerinin dönmesi, yani sizin pedalları çevirmeniz gerekir. Ekonomiyi de bu şekilde bir bisiklete benzetebiliriz. Ekonomik faaliyetlerin sürdürülebilmesi için insanların istihdama katılması, yani pedalları çevirmesi gereklidir. Bu sayede ekonomik anlamda ilerleme kaydedebiliriz.
İstihdamın Tanımı
İstihdam, bir insanı bir görevde kullanma, çalıştırma anlamına gelir. Finansal açıdan düşündüğümüzde ise ülkedeki mevcut iş gücünün ekonominin işleyişi ve ekonomik faaliyetlerin aksaksız gerçekleştirilebilmesi için çalıştırılmasıdır.
İstihdam, dar ve geniş anlamda incelenebilir. Dar anlamda, sadece çalışanların üretim sürecinde kullanılmasını ifade ederken, geniş anlamda emek, sermaye, toprak gibi tüm üretim faktörlerini kapsar.
İstihdam Etmek Ne Anlama Gelir?
İstihdam etmek, bir işi yapmak için gerekli iş gücünü sağlamak amacıyla bir kişiyi çalıştırmak anlamına gelir. Örneğin, “X Kurumu’nun bünyesinde 100 bin kişi istihdam edildi” ifadesi, bu kurumda 100 bin kişinin çalışmaya başladığını belirtir.
İstihdam Oranı Nedir?
İstihdam oranı, çalışmaya elverişli nüfusun ne kadarının çalıştığını gösteren bir veridir. Bu oran, ülkenin refah düzeyini ortaya koyması açısından önemlidir ve FED gibi kurumlar faiz artışlarına karar verirken bu veriyi dikkate alır. Örneğin, ABD’de son gerçekleşen resesyon tartışmalarında Powell ve Yellen, güçlü istihdam verilerini resesyonda olmadıklarının kanıtı olarak sundular.
İstihdam Oranı Nasıl Hesaplanır?
İstihdam oranı, aktif çalışan iş gücünün aktif nüfusla kıyaslanıp 100 ile çarpılmasıyla hesaplanır. Toplam iş gücünü hesaplamada, emekliler ve fiziksel olarak çalışamayacak durumda olanlar dikkate alınmaz. Aktif çalışanlar ise sözleşmeye bağlı olarak ekonomik faaliyetlere katılanlardır.
Örneğin, 100 milyon nüfuslu bir ülkede 70 milyon aktif nüfus varsa ve bu aktif nüfusun 60 milyonu çalışıyorsa, (60/70)x100 işlemi ile ülkenin istihdam oranı hesaplanır.
ABD Tarım Dışı İstihdam Verisi
5 Ağustos’ta açıklanan ABD Tarım Dışı İstihdam verisi, Temmuz ayında 528 bin artarak beklentilerin (250 bin) oldukça üzerinde geldi. Haziran ayında 372 bin olarak açıklanan artış da 398 bin olarak revize edildi. Bu veriler, ABD’de resesyon olup olmadığını anlamak açısından oldukça önemliydi.
İstihdam Türleri Nelerdir?
İstihdam türleri, iş yeri ile çalışan arasındaki sözleşmede istihdam edilen kişinin üretime ne kadar ve ne süreyle katıldığına göre değişir. Bu kapsamda tam süreli çalışma, yarı zamanlı çalışma, taşeron işçi, stajyer ve işsiz gibi kavramlar istihdam türlerini belirler. İstihdam türleri tam istihdam, eksik istihdam ve kayıt dışı istihdam olarak sınıflandırılabilir.
Tam İstihdam
Tam istihdam, sözleşmedeki şartların tam olarak yerine getirildiği istihdam türüdür. Hem işveren hem de çalışan sorumluluklarını yerine getirir. Tam istihdamın yaygın olduğu ülkelerde işsizlikle ilgili istatistikler daha nettir. Çalışan ve işsiz sayıları kolaylıkla bilinir.
Kayıt Dışı İstihdam
Kayıt dışı istihdam, özellikle az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerde yasalarca belirlenen çerçevenin dışına çıkılması durumudur. Sigorta primi ve vergi gibi yükümlülüklerin işveren üzerindeki baskısı, kayıt dışı istihdamın en büyük sebebidir. İşçiler de geçimlerini sağlamak için bu şartları kabul etmek zorunda kalır. Ekonomik durum, işsizlik, enflasyon ve yasaların eksikliği gibi faktörler kayıt dışı istihdamın nedenleri arasındadır. Ayrıca denetim mekanizmasının yetersiz olması da bu tür istihdamı artırır.
Eksik İstihdam
Eksik istihdam, ülkede mevcut iş gücünün tam anlamıyla kullanılmadığı durumu ifade eder. Çalışanların eğitim, deneyim ve yeteneklerinin altında bir işte çalışması veya normal çalışma süresinden daha az çalışmak zorunda kalmasıdır. Bu tür istihdam, özellikle tarım sektöründe yaygındır ve tarımsal üretimin yoğun olduğu, işsizlik sigortası gibi sosyal güvenlik haklarının gelişmediği ülkelerde yüksektir.
İstihdam Verileri Nelerdir?
Tarım Dışı İstihdam verisi, tarım sektörü dışında çalışan kişilerin sayısının bir ayda gösterdiği değişimi gösterir ve güçlü iş gücünün göstergesidir. Bu veri, doları güçlendirir ve FED’in faiz artırımı kararlarını etkiler.
ADP İstihdam Verisi, özel istihdam alanlarındaki aylık değişimi ölçer. ABD’de çalışan kişilerin bordro verilerine dayalı olarak hazırlanır ve genellikle ayın ilk haftasında çarşamba günleri açıklanır.
İşsizlik Oranı, işsiz ve aktif olarak iş arayan insanların oranını ifade eder. İşsizlik oranındaki düşüş, borsa ve para birimi üzerinde pozitif etki yaratır.
İşsizlik Maaşı Başvuruları, işsizlik sigortası için kayda geçmiş olan bireylerin sayısını belirler. Bu haftalık gösterge, ekonominin gelecekteki performansının küçük bir işareti olarak görülür. İşsizlik maaşı başvurularındaki düşüş, çalışanların daha fazla para harcama eğiliminde olduğunu gösterir ve para birimi üzerinde pozitif etki yapar.
İstihdam Verilerinin Borsa Üzerindeki Etkisi
Normalde güçlü istihdam verileri, beklentilerin üzerinde geldiğinde borsa üzerinde pozitif bir etki yaratır. Yüksek istihdam, ülke para biriminin değer kazanmasını sağlar. Örneğin, ABD tarım dışı istihdam verisi beklentilerin üzerinde gelirse EUR/USD, GBP/USD pariteleri ve kıymetli madenlerin satış işlemlerinde artış gözlemlenir. Ancak verinin beklentilerin altında kalması doların değer kaybetmesine, EUR/USD ve GBP/USD pariteleri ile altın ve gümüş fiyatlarında yükselişe neden olabilir.
Güncel ekonomik duruma göre FED’in faiz artışları, borsa üzerinde en yüksek etkiye sahiptir. Tarım Dışı İstihdam Verisi, FED’in faiz artış kararlarında takip ettiği önemli verilerdendir. Bu sebeple, verinin borsa üzerindeki etkisi, normalden farklı olarak olumsuz da olabilir çünkü FED’in faiz artışı için bir sebep oluşturabilir.
Faiz artışlarının etkisiyle resesyon korkuları da borsa üzerinde etkilidir. Güçlü istihdam verisi, resesyonda olmadığımızın kanıtı olarak borsa üzerinde olumlu etki yaratabilir. Verinin borsa üzerindeki etkisi, mevcut endişelere verdiği yanıtla ilgilidir. Faiz artışlarıyla ilgili bir endişe varsa güçlü bir istihdam verisi borsayı olumsuz etkileyebilir, ancak resesyon endişesi varsa istihdamın artması borsa üzerinde olumlu etki yapabilir.
Sizlerde finansal okuryazarlığınızı geliştirmek için, Türkiye de önde gelen finansal eğitim & danışmanlık şirketimizden borsa eğitimi alabilir, özel sistem ve stratejilerimiz ile kazananlar kulübüne katılabilirsiniz.
Eğitim sonrasında sürekli analiz desteğimiz sizinle! Özel Telegram grubumuzda tüm fırsatları sizinle paylaşıyoruz.
